Sinds de film ‘Finding Nemo’ is de anemoonvis nog populairder geworden dan dat hij al was. Hoogste tijd om er iets meer over te weten.

Anemoon

Anemoonvissen zijn typische tropische zoutwatervissen. Ze behoren tot de baarsachtigen en alle soorten anemoonvissen (er zijn er 29 van) leven in grote zeeanemonen. Een anemoon heeft netelcellen en is dus giftig voor vis, ook voor de anemoonvis, maar de anemoonvis heeft een slijmlaagje op zijn huid die door de anemoon wordt herkend als lichaamseigen. Daardoor laat hij dit visje met rust. De anemoonvis kan dus ook niet in iedere anemoon wonen. Hij is specifiek op enkele soorten aangepast.

De anemoon heeft overigens voordeel aan de aanwezigheid van de anemoonvis. Het visje eet namelijk de parasieten op die de anemoon aanvallen en de anemoon eet de resten van het voedsel dat de anemoonvis laat vallen. Daarnaast verjaagd de anemoonvis koraalvlinders en andere vissen die de anemoon op willen eten.

De anemoonvis wordt natuurlijk beschermd door de anemoon. Je ziet dan ook dat als je dichterbij komt, de anemoonvis zich in de anemoon probeert te verschuilen. Vaak zie je er overigens twee of meer. Veel soorten anemoonvis vormen namelijk monogame paren. Soms zitten er meer visjes bij elkaar. Vaak gaat het dan om een enkel vrouwtje met meerdere mannetjes. Het grootste mannetje wordt toegestaan voor de paring, de rest niet.

Finding Nemo

In de film ‘Finding Nemo’ is Marlin, de hoofdrolspeler, een zogenaamde driebandanemoonvis (Amphiprion ocellaris), de anemoonvis die ook wel het clownsvisje wordt genoemd. In die film is het een timide vis die niet graag de wijde wereld in trekt.

Deze vis is niet voor niets gekozen als hoofdrolspeler. In werkelijkheid is dit visje namelijk behoorlijk schuw en blijft hij heel dicht in de buurt van de anemoon die hij als zijn thuis beschouwd. Daarnaast heeft hij een bijzonder aantrekkelijk uiterlijk, wat de aaibaarheidsfactor aanzienlijk vergroot.

Dat dit niet perse een voordeel voor de vis opleverde mocht blijken uit het feit dat er sinds de film extra vraag ontstond naar anemoonvisjes voor in aquaria. Deze visjes werden in het wild gevangen en daardoor zijn ze op sommige plekken helemaal verdwenen.

In de film wordt de zoon van Marlin, Nemo, op een dergelijke manier gevangen. Het gaat er in de film juist om dat deze zoon gevonden wordt en weer zou worden vrijgemaakt. Blijkbaar had de strekking van het verhaal niet zoveel effect en nam de vraag naar de vangst van de anemoonvis er juist door toe.

Overigens leeft de driebandanemoonvis vaak in groepen met een enkel vrouwtje. De film laat zien dat het om een monogaam paar zou gaan. Dat klopt dus niet in biologische zin. 

De vis

Wanneer je de anemoonvisjes tegenkomt, zie je vaak dat een exemplaar groter is dan de andere. Dit komt omdat het vrouwtje van de meeste soorten groter wordt dan het mannetje. Ze worden ongeveer vijf jaar oud en komen voor, afhankelijk van de soort, tot ongeveer twintig meter diepte.

Als een anemoonvisje geboren wordt, heeft het zowel vrouwelijke als mannelijke geslachtsorganen maar is hij een man. Gaat de vrouw uit de groep weg doordat ze bijvoorbeeld overlijdt, dan zal het grootste mannetje een geslachtsverandering ondergaan en de vrouw van het gezelschap worden.

Anemoonvisjes eten zowat alles en zijn daarmee dus omnivoor. Ze eten vooral plankton. Veel duikers hebben ontdekt dat het een zeer territoriaal visje is. Ze schuwen er niet voor om ook jou als duiker proberen weg te jagen, maar vooral tegen andere anemoonvisjes kan hij behoorlijk agressief tekeer gaan.

Wanneer ze zich verdedigen maken anemoonvisjes geluid dat wel iets weg heeft van het breken van hout. Vooral als ze eieren hebben afgezet (wat vaak op stenen in de buurt van de anemoon gebeurt) kun je dat ervaren. Ze beschermen hun broed met alles wat ze in huis hebben.

Nu gaan er verhalen rond dat anemoonvisjes soms zo ver gaan voor hun anemoon dat ze andere visjes zouden lokken om gevangen te kunnen worden door de anemoon. Of dat waar is durf ik niet te zeggen, ik heb het zelf in ieder geval nog nooit gezien.

De bekendste soorten

We kennen vanuit ‘Finding Nemo’ allemaal wel de driebandanemoonvis. De eenbandanemoonvis (Amphiprion melanopus) en de tweebandanemoonvis (Amphiprion bicinctus) kun je als duiker echter ook vaak (zelfs vaker) tegenkomen en een vergissing is dan snel gemaakt. 

Het verschil is natuurlijk snel te zien door de banden te tellen op het lichaam. Hiernaast zie je foto's van de tweebandanemoonvis terug. Deze zijn in 2018 in Egypte tijdens onze duikreis gemaakt. Alle drie de soorten hebben overigens witte banden. Let wel, van de kleine dertig soorten zijn dit er dus slechts drie, maar deze kom je wel het meeste tegen.