Tijdens de afgelopen duikvakantie, waarbij we met een klein team richting Egypte waren gevlogen, zagen we, zoals gebruikelijk, weer een groot aantal “Bluespotted stingray’s” en zelfs een aantal Adelaarsroggen. Toen Yael, de jongste zoon van Leon, een Bluespotted voor het eerst zag, durfde hij er aanvankelijk niet zo dicht bij te gaan zitten. Pijlstaartroggen, zo meende hij, zijn giftig en kunnen gevaarlijk zijn. Maar klopt dat eigenlijk wel? Later ging hij er overigens wel heel dichtbij zitten…

Blauwpuntrog en Adelaarsrog

De zogenaamde Blauwpuntrog en Adelaarsrog komen in de Rode Zee veelvuldig voor en tijdens veel duiken zul je ze dan ook kunnen zien. Ook in de vakantie van augustus 2017 (in November 2017 gaan we weer!) hebben we ze dan ook een groot aantal maal gezien. Deze soorten behoren tot de Pijlstaartroggen en zijn nauw verwant aan haaien. Het zijn dan ook kraakbeenvissen, waartoe de haaien ook behoren.

Hun bek bevindt zich aan de onderkant, net als de kieuwspleten, en ze liggen het grootste deel van de dag gewoon op de grond, in het witte zand, soms deels verborgen onder een overhangend stuk koraal. Veel roggen vinden daar met hun goede reukvermogen ook hun voedsel. Met hun sterke tanden en kaken (ja, roggen hebben wel degelijk tanden!) breken ze schelpen open op de bodem of vangen ze kreeftachtigen, kleine visjes en bijvoorbeeld wormen.

Het gevaar zit in de staart

Toch zijn het niet deze kaken en tanden die voor ons duikers het grootste gevaar kunnen opleveren. Bij Pijlstaartroggen bevindt zich het venijn letterlijk in de staart. Het puntje van de staart is namelijk giftig en daarmee kun je gestoken worden. Hoewel er maar heel weinig (minder dan 5) gedocumenteerde gevallen zijn waarbij de getroffen mensen kwamen te overlijden, zit je niet te wachten op een dergelijke steek. Het is namelijk behoorlijk pijnlijk en daar waar je gestoken wordt, mag je doorgaans een aanzienlijke zwelling verwachten.

Voor de EFR/Recue duikers onder ons: de eerste hulp behandeling van een dergelijke steek is dezelfde als die van bijvoorbeeld een steenvis of een koraalduivel. Het gestoken lichaamsdeel in het bekende (hele) hete water onderdompelen totdat de pijn verdwenen is. Omdat er soms resten van de staart (stekelresten) achterblijven in de wond, is het altijd verstandig om na een steek de wond te laten controleren door een arts, al is de pijn weg.

Kleine kans dat rog steekt

Maar goed, om even terug te komen op de voorzichtige houding van Yael: hij heeft dus wel gelijk. Hoewel de kans erg klein is dat een pijlstaartrog je steekt, is het verstandig om toch een zekere gepaste afstand van het dier te houden. Voor het dier zelf is dat natuurlijk ook wel zo prettig, dus waarom niet?

De Rode Zee is de thuisbasis voor meer soorten roggen. De Blauwpuntrog en Adelaarsrog komen dan misschien wel het meeste voor, maar je kunt ook het geluk hebben een keertje een Mantarog (ja, die zitten er ook!) of bijvoorbeeld een Torpedorog tegen te komen.

Torpedorog 

De Torpedorog hoort niet bij de Pijlstaartroggen, maar bij de zogenaamde Sidderroggen. De naamgeving voor de wapens van onderzeeboten (torpedo’s) is afgeleid van de naam van deze rog. De naam Torpedo is overigens op zich weer afgeleid van het Latijnse woord ‘torpore’ dat verlammen betekent.

Met behulp van geleiachtige deeltjes in zijn lichaam kan deze Torpedorog namelijk elektriciteit opwekken met een potentiaalverschil van meer dan 200 volt. De stroomsterkte kan zo hoog oplopen (bij volwassen exemplaren) zodat er een zwaar stuk gereedschap mee ingeschakeld zou kunnen worden. Deze vis kan daarmee jagen (hij verlamt als het ware zijn prooi) maar kan ditzelfde mechaniek natuurlijk ook gebruiken om zichzelf mee te verdedigen, tegen jou als duiker bijvoorbeeld!

Kortom, een rog dus, die je onder stroom kan zetten van meer dan 200 volt met een Ampèrage waar je U van zegt! De Torpedorog zie je echter niet vaak. Waarom deze dan toch beschrijven naast de veelvuldig voorkomende Pijlstaartroggen? Om de eenvoudige reden dat er een soort is die Torpedo Panthera wordt genoemd. Nou, die toevalligheid konden we toch niet laten liggen?