Volg ons  Volg ons op Twitter Volg ons op Facebook

Deel deze pagina:
FaceBook  Twitter

Met zijn papegaaiachtige bek is de Karetschildpad gemakkelijk te herkennen. Aan zijn poten is te zien dat hij nauwelijks aan land komt. Toch zien we hem regelmatig!

Karetschildpadden worden in onze ogen niet zo heel groot. Bij een schildlengte van een kleine meter houdt het wel op. Toch is dit een van de grootste zeeschildpaddensoorten die er zijn en behoren ze tot de mooiere schildpadden om als duiker tegen te komen omdat hij vaak een prachtig gekleurde tekening heeft.

Gewoon en onecht

Er wordt een verschil gemaakt tussen de gewone en de onechte Karetschildpad. De gewone Karetschildpad eet voornamelijk sponsen, de onechte Karetschildpad krabben, vissen en bijvoorbeeld garnalen. Dit is dus een echte vleeseter.

De onechte Karetschildpad is wat minder kieskeurig dan de gewone als het gaat om voedsel en de watertemperatuur. Hij spoelt soms zelfs aan op de Nederlandse kusten omdat hij in veel kouder water voor kan komen dan de gewone Karetschildpad. In de animatiefilm Nemo zie je hoe onechte Karetschildpadden de oceaan oversteken. In werkelijkheid doen ze dat soms ook echt!

De gewone Karetschildpad zien we als duiker echter vaker wanneer we op duikvakantie gaan. De gewone Karetschildpad komt voor in zowat alle tropische wateren en zul je daarom tegen kunnen komen in koraalgebieden of mangroven waar ze gemakkelijk aan hun voedsel kunnen komen.

Voedsel

Omdat sponsen relatief weinig voedingswaarde bevat, moet je er heel wat van eten wil je verzadigd raken. Je ziet de Karetschildpad dan ook vaak eten. De snavelachtige bek van de schildpad helpt daarbij. Daarbij knipt en trekt hij stukken van de sponzen af. Biologen nemen wel aan dat de snavel ook helpt om dieren uit spleten te krijgen. Een handig instrument dus.

Sponzen eten is overigens lang niet voor iedere diersoort geschikt. Sponsen bevatten vaak naaldachtige kalkskeletten die slecht zijn voor de ingewanden. Daarnaast kunnen sponsen giftig zijn. De Karetschildpad lijkt daar geen last van te hebben. Hoe dat precies komt, weten biologen nog niet. We weten wel dat de schildpadden het gif niet afbreken maar er zelf geen last van hebben, waardoor mensen gestorven zijn door vergiftigd schildpaddenvlees te eten. Ook is ontdekt dat de skeletnaalden het maagdarmkanaal van de schildpad soms ernstig beschadigen. Maar om een of andere reden heeft hij hier geen of nauwelijks last van.

Als Karetschildpadden er niet zouden zijn, dan zouden koraalriffen snel overwoekerd kunnen worden door bepaalde soorten sponsen, zo meent een aantal biologen. Karetschilpadden dragen dus bij aan een zeker evenwicht op het rif.

In het water

De gewone Karetschildpad komt het water vrijwel niet uit. Zijn poten lijken dan ook meer op vliezen dan op gewone poten, al zie je er nog wel klauwen in terug. De voorpoten worden vooral gebruikt om mee te zwemmen, de achterpoten worden daarbij hoofdzakelijk als stuurinrichting gebruikt. Dit is ook aan de poten te zien: de voorpoten zijn aanzienlijk groter dan de achterpoten. Hij kan daar overigens hard mee zwemmen. Snelheden tot 25 KM per uur zijn geen uitzondering voor de Karetschildpad.

Volwassen gewone Karetschildpadden zul je zelden in open zee aantreffen. Daar is domweg geen voedsel voor ze te vinden en kunnen ze zich niet verstoppen in geval er gevaar dreigt. Je ziet ze meestal ook niet dieper dan twintig meter.

In tegenstelling tot wat wel eens beweerd wordt, zijn Karetschildpadden echte dagdieren en geen nachtdieren. Overdag zijn ze dus actief en ’s nachts houden ze zich rustig. We vinden ze dus wel eens onder een rotsblok of stuk koraal wanneer we aan het nachtduiken zijn (zie ook de laatste foto hiernaast). Als ze actief zijn, kunnen ze op een ademteug minutenlang onder water blijven, maar in rust kan dit uren duren. Vandaar dat een rustplek onder water ’s nachts geen probleem voor dit dier is. Het ademen boven water gaat overigens razendsnel. Binnen enkele seconden hebben ze de lucht in hun longen ververst en kunnen ze er weer lang tegenaan.

’s Nachts is overigens wel het moment dat ze hun eieren afzetten of dat de eieren uitkomen. Logisch, dat zijn immers relatief veilige momenten om over het land te kruipen.

Eieren

De voortplanting van de Karetschildpad vindt plaats in ondiep water. Om geslachtsrijp te zijn moet het dier minimaal twintig tot veertig jaar oud zijn. Helemaal precies weten we dit nog niet. Wel weten we dat deze leeftijd de gevoeligheid van de soort nadelig beïnvloedt. Probeer maar eens dertig jaar oud te worden in een wereld waar de mens zo domineert.

De vrouwtjes komen alleen aan het land om eieren af te zetten. Meestal doen ze dat zo’n vier keer per seizoen waarbij ze gemiddeld 150 tot wel 200 eieren per keer achterlaten, ondiep begraven in het zand. De eieren zijn ongeveer 3 cm in doorsnede. Het is niet zo dat ze door het hele jaar nestelen. Wanneer het afzetten begint worden de eieren meestal eens per twee weken op verschillende plaatsen gelegd waardoor ze twee maanden lang druk zijn eieren aan het land te brengen. Daarbij slaan vrouwtjes meestal een jaar of soms meer jaren over. Ze kiezen daarvoor vaak kleinere stranden die verspreid liggen om de kans op overleving te vergroten. De Karetschildpad schrikt er daarbij niet van terug om stukken rots te beklimmen of om over riffen te kruipen.

Hoewel er veel eieren worden afgezet, blijken er maar weinig schildpadden uit een nest volwassen te kunnen worden. Men schat in dat ongeveer een op de duizend eieren een volwassen dier oplevert. De eieren worden namelijk door dieren opgegraven en opgegeten, maar ook de schildpadden die na een week of tien uit het ei zijn gekropen, hebben nauwelijks kans de eerste paar dagen te overleven. Vogels en vissen, maar ook krabben en inktvissen jagen naar hartenlust op deze kleine dieren.

Is het dier in de zee gekomen, dan kan hij niet duiken. Hij is daardoor erg kwetsbaar en gaat de open zee op, waardoor ze de kust, en daarmee veel predatoren proberen te vermijden. Juist omdat ze niet maar beneden kunnen, worden de jonge dieren vaak aangetroffen in drijvende planten of tussen drijvend afval. Pas als ze rond de 20 cm schild hebben gekregen, gaan ze richting het koraal. Dan kunnen ze ook naar beneden komen.

Eenmaal volwassen hebben schildpadden niet meer zoveel te vrezen. Door hun schild vallen ze eigenlijk alleen nog maar ten prooi aan bepaalde haaisoorten. En de aan de mens natuurlijk, maar daar is dan ook geen kruid tegen gewassen…

Meer vrouwtjes

Er worden momenteel meer vrouwtjes geboren dan mannetjes. Dit komt omdat de temperatuur van het water door klimaatsverandering gestegen is en het geslacht van schildpadden niet bepaald wordt door geslachtschromosomen zoals bij de mens, maar door een mechanisme dat wel “temperatuurafhankelijke geslachtsdeterminatie” wordt genoemd. Dit betekent dat de temperatuur waarin zich het embryo ontwikkelt bepalend is voor wat voor een geslacht het dier wordt.

Deze temperatuurafhankelijke geslachtsbepaling zie je ook bij bijvoorbeeld slangen, hagedissen en krokodillen. Dit komt namelijk bij veel reptielen voor. Schildpadden behoren ook tot de reptielen. Hoe hoger de temperatuur, hoe meer vrouwtjes geboren worden.

Er bestaat een serieus risico dat door de verhoging van de watertemperatuur in de loop der tijd te weinig mannetjes geboren worden en dat dit de populatie schildpadden ernstig zou kunnen gaan bedreigen.

Bedreigde diersoort

In bijvoorbeeld de Rode Zee komen we zowat iedere duikvakantie wel gewone Karetschildpadden tegen. Toch wordt deze diersoort als ernstig bedreigd beschouwd en staat zij daardoor ook op de IUCN Red List als ‘kritiek’. De vervuiling is daar een belangrijke oorzaak van, maar ook de drukte op stranden waardoor deze schildpad soms niet meer aan land durft te komen om eieren af te zetten. Op Marsa Nakari, een Egyptisch duikresort waar wij in 2018 waren, was door een Karetschildpad een nest gemaakt, gewoon vlakbij onze tent. HEPCA (Hurghada Environmental Protection and Conservation Association) is een Egyptische organisatie die zich richt op het beschermen van de natuurlijke rijkdommen van de Rode Zee. Zij hadden om dit nest een gevlochten rieten hekje geplaatst (zie de foto) om het nest te beschermen zodat niemand er overheen zou lopen en het nest met rust zou laten. Dat werkte!

Toch worden de eieren nog steeds door mensen uitgegraven om te eten. En het fraai getinte schild van de Karetschildpad is een extra reden waarom dit dier met uitsterven wordt bedreigd. Er wordt actief illegaal op de Karetschildpad gejaagd omdat dit schild veel geld opbrengt. En laten we niet vergeten dat er ook heel veel schildpadden per ongeluk worden gevangen in vissersnetten. Daardoor overlijden er naar schatting alleen al zo’n 250.000 schildpadden per jaar!

Steeds meer vissers maken gebruik van zogenaamde TED’s. Deze Turtle Excluder Devices zijn niets anders dan kleppen in de visnetten die de per ongeluk gevangen schildpad kan gebruiken om het net te verlaten terwijl vissen deze kleppen niet kunnen openen. Omdat de schildpadden in de afgelopen decennia met meer dan 80% in aantal zijn afgenomen, is het belangrijk dat dit soort initiatieven omarmd wordt.

Ook de HEPCA voert actief beleid om schildpadden in de Rode Zee te beschermen. Niet alleen plaatsen zij hekjes om nesten. Op ons eco-duikresort zagen wij tijdens onze duikvakantie dat zij bijvoorbeeld een programma waren gestart dat zij ‘Turtlewatch’ noemden. Duikers wordt daarbij gevraagd om foto’s naar HEPCA te sturen van schildpadden wanneer zij deze tegen zijn gekomen. Het patroon op de kop van de Karetschildpad laat zien welke schildpad het betreft. De tekening is namelijk specifiek per individu. Op die manier houdt HEPCA in de gaten hoe de schildpadden migreren en waar zij zich op een bepaald moment bevinden. Duikers helpen op die manier dus mee aan het behoud van de schildpad!

Al met al is de Karetschilpad vooral bedreigd door menselijk handelen. Dit handelen is er verantwoordelijk voor dat de leefomgeving (habitat) van de schildpad verstoord raakt en dat de schildpadden geconsumeerd worden.

Vreemde vrienden

Heel soms zie je op het schild van een Karetschilpad wel eens een krab zitten. Dit is een Columbuskrab die van het schild algen eet en andere dieren consumeert die zich daar als lifters aan vasthouden. De aanwezigheid van de Columbuskrab levert dus een voordeel op voor de schildpad, hoewel deze ook een nadeel met zich mee brengt: de weerstand in het water veranderd er door waardoor het zwemmen wat moeilijker wordt.

Dive4all is

Aquamed logo
Officieel Aqua Med dealer. Registreer online

Mares logo
Officieel Mares Premium Reseller

Dive4all opleidingen worden uitsluitend gegeven door gecertificeerde PADI Instructeurs en Divemasters.

Dive4all PADI school Utrecht

Tweets

Een vraagje

Biologiezaken relevant voor duikers