Volg ons  Volg ons op Twitter Volg ons op Facebook

Deel deze pagina:
FaceBook  Twitter

De Aplysina archeri is een spons die je niet ontgaan kan zijn wanneer je ooit gedoken hebt in tropisch water. Het is die bekende vaak paarse buis met dat grote gat aan de bovenkant die meer dan anderhalve meter lang kan worden.

Naamgeving

Deze spons, die in het Nederlands kokerspons maar ook kachelpijpspons wordt genoemd, dankt zijn naam natuurlijk aan zijn vorm. Vreemd genoeg weten biologen nog helemaal niet zoveel over deze spons. Net als andere sponzen leven ze van plankton en planten zij zich zowel geslachtelijk als ongeslachtelijk voort.

Schoonmakers

Sponzen filteren het water en maken daarmee het water schoner. Om die reden worden in aquaria wel eens sponzen uitgezet. Burgers’ Zoo heeft dat in haar Burgers’ Ocean aquarium ook gedaan. Toen het water in Burgers’ Zoo echter schoner werd, stierf een deel van deze sponzen. Ook bleek de concurrentie met andere organismen de sponzen in deze dierentuin het leven na verloop van tijd een stuk moeilijker te maken.

Het dier zelf

Hoewel de koker soms alleen staat, vastgezet aan een voet op een harde ondergrond, kunnen er vanuit die voet ook meerdere buizen groeien. Dat kunnen er maar liefst meer dan twintig worden. Gebleken is dat de buizen geen specifieke groeiperiode kennen. Zo lang als de kokerspons leeft, groeit de koker namelijk door. En omdat hij oud kan worden (meer dan een paar honderd jaar) wordt hij dus ook relatief groot.

Zoals iedere spons houdt de kokerspons van stromend water. Hierdoor hoeft hij zelf veel minder moeite te doen om aan het voedsel te komen dat via de poriën aan de buitenzijde van de koker met het water langs ‘jagende cellen’ wordt geleid. Het water dat overblijft wordt met de ontstane afvalstoffen afgevoerd via de zogenaamde osculum, het gat aan het einde van de buis. Lees hier meer over de wijze waarop sponzen zichzelf voeden.

De gele buis

De kokerspons is vaak paars, maar er komen ook bruine en grijze exemplaren voor. Er is ook een gele kokerspons (de  Aplysina insularis) maar dit is een andere soort die je bijvoorbeeld ook in Florida, rond Bonaire en in de Golf van Mexico tegen kunt komen.

Deze gele kokerspons wordt minder hoog (tot een halve meter) dan de paarse Aplysina archeri maar hij wordt net zo dik in doorsnede. Als het dier zich in dieper water bevindt, kleurt hij vaak groen. Dit komt omdat het licht op die diepte niet in alle kleuren even goed kan doordringen.

De kleuren van de sponzen zelf worden beschouwd als afweer tegen teveel Uv-licht. Hoe ondieper het water, hoe kleurrijker sponzen daarom zijn. Veel dieper dan 40 meter kom je de kokerspons meestal niet tegen. Daar komt domweg te weinig licht.

Licht nodig?

Nu zul je misschien denken dat sponzen geen licht nodig hebben omdat het dieren zijn. En dat geldt voor de meeste sponzen dan ook. Daarom kunnen sommieg soorten sponzen zelfs goed onder stenen leven zo lang er maar voldoende water langs kan stromen.

Er bestaan echter een aantal sponzen die een symbiose met algen zijn aangegaan. De kokerspons is daar een voorbeeld van. Vandaar dat een zekere mate van licht wel nodig is. Bij veel licht kan de koker donkergroen lijken omdat het chlorofyl van de algen dan zichtbaar wordt.

Glibberig

En ja, als je deze spons een keertje per ongeluk hebt aangeraakt, zal het je zijn opgevallen hoe glibberig hij aanvoelt. Het voelt een beetje aan zoals het slijm van een naaktslak als je die goed bedoelend aan de kant wilt zetten wanneer hij een fietspad denkt te moeten oversteken. Deze slijmlaag van de paarse kokerspons is giftig en bedoeld om vraatzuchtige belagers af te schudden. Een aantal zeenaaktslakken eet stukjes van deze spons om het gif juist binnen te krijgen zodat ze dit zelf kunnen gebruiken in hun strijd om te overleven.

Dive4all is

Aquamed logo
Officieel Aqua Med dealer. Registreer online

Mares logo
Officieel Mares Premium Reseller

Dive4all opleidingen worden uitsluitend gegeven door gecertificeerde PADI Instructeurs en Divemasters.

Dive4all PADI school Utrecht

Tweets

Een vraagje

Biologiezaken relevant voor duikers