Volg ons  Volg ons op Twitter Volg ons op Facebook

Deel deze pagina:
FaceBook  Twitter

De Valonia ventricosa wordt ook wel eens de “zeemans oogballen” of, iets minder griezelig, de kogelalg genoemd. Het is een opvallende verschijning omdat hij er onder water uit ziet als een zilveren bol. Deze zilveren bol is biologisch gezien best bijzonder. Het is namelijk de grootste eencellige die we kennen!

Wat het niet zijn

Verschillende duikers hebben mij in het buitenland wel eens verteld dat “die zilveren bollen” luchtbellen zouden zijn, maar ook eieren van dieren die gevuld zouden zijn met lucht of zelfs metalen ballen waren die in het koraal voorkomen als ophoping van milieu vervuilingen. Maar niets is minder waar! Het zijn gewoon levende algen. Niets meer en niets minder!

De kogelalg komt voor over de hele wereld waar maar tropisch of subtropisch zeewater te vinden is. Vaak vind je ze ergens tussen het afgestorven koraal. Ze komen op alle dieptes voor die recreatieve duikers bezoeken, namelijk van zowat het water oppervlakte tot zo’n 80 meter diepte. Je zult hem vaak alleen aantreffen. Ze groeien namelijk individueel op. Per toeval kunnen er natuurlijk wel een aantal heel dicht bij elkaar komen te zitten. Zie je er twee tegen elkaar aan zitten, dan heb je vast en zeker te maken met moeder en dochter, niet met twee losse algen.  

Nakomelingen

Deze alg krijgt namelijk nakomelingen doordat hij een dochtercel maakt (zich eigenlijk splitst) en daarmee een nieuwe bol vormt. Je kunt dus kunnen beweren dat de Kogelalg nooit dood gaat, hij splitst zich in tweeën en gaat dan vrolijk “samen” maar wel apart van elkaar verder. Deze dochterbol komt op den duur namelijk los van de moedercel en hecht zich vast op een andere plek. Rhizoïden zijn te vergelijken met de dunste wortels van een plant. Zij zorgen er voor dat stoffen opgenomen kunnen worden in planten en schimmels. Kogelalgen bevatten veel rhizoïden en bij de voortplanting wordt een deel van de rhizoïden onafhankelijk gemaakt voor de nieuwe bol.

Een eencellige

De Kogelalg is dus een eencellige. Wat dat betreft is hij te vergelijken met bijvoorbeeld het Pantoffeldiertje of een Amoebe die alleen onder een microscoop te bekijken zijn. Maar hoewel hij bestaat uit slechts een enkele cel, kan hij relatief gezien best groot worden. Kogelalgen met een doorsnede van 5 cm kun je goed tegenkomen!

Heel lang hadden biologen het idee dat cellen van een bepaalde grootte niet zouden kunnen bestaan omdat ze dan zouden “ontploffen”. En daar hadden ze wel een punt mee. Plantencellen hebben immers een vacuole (een holte) en hoe groter de cel, hoe zwakker de cel daardoor wordt. De druk van de vacuole zou die zwakke en dunne wand immers kunnen beschadigen. Maar Kogelalgen zijn niet als de kleine plantencellen een soort ballonnetjes die inwendig uit een holle ruimte (een vacuole) bestaan. Het inwendige van een Kogelalg bestaat uit een complex netwerk van heel veel aparte kamertjes (dus heel veel vacuoles gevuld met cytoplasma) die onderling verbonden zijn met een soort cytoplasmische bruggen. Kortom, we praten over een soort uitgebreide cake structuur waarbij de kamertjes met elkaar verbonden zijn.

De Kogelalg is dus geen grote ballon die gemakkelijk kan barsten, maar het blijft natuurlijk wel een organisme dat nogal kwetsbaar is voor aanvallen van buitenaf. Daarom beschikt het over verschillende mechanismen om zichzelf te kunnen herstellen wanneer er onverhoopt iets mis gaat. Een Kogelalg kan bijvoorbeeld nieuwe Kogelalgen produceren vanuit slechts een enkel kamertje. Daarnaast kan het, wanneer de buitenmembraan wordt beschadigd, een nieuwe laag aanbrengen en zonder dat deel dat aangetast of weggebeten is, gewoon verder leven. Deze mogelijkheden zijn zo nu en dan ook wel echt nodig, want al lijkt de Kogelalg voor veel duikers niets anders dan een metalen bal die je beter links kan laten liggen, sommige soorten krabben, zoals de Smaragdgroene krab, zijn er gek op en peuzelen er graag een stukje van op.

De Kogelalg bevat meerdere kernen en je vind er veel chloroplasten (bladgroenkorrels) in terug. Hij maakt dus gebruik van fotosynthese en is daarmee vergelijkbaar met een plant. Onder invloed van zonlicht produceert hij van anorganische stoffen organische stoffen.

Van zilver?

Nu zou je kunnen menen dat de zilveren kleur hem daarbij niet echt kan helpen. Immers, zilver ketst licht terug en dat heeft hij juist nodig voor de fotosynthese. Maar zoals ook hier is niets zoals het lijkt. De werkelijke kleur is namelijk niet zilver maar groen tot donkergroen (een kleur die bepaald wordt door de chloroplasten). Het oppervlakte (het membraan) van de cel heeft veel weg van glas en daarom lijkt het voor ons alsof hij zilver gekleurd is door het reflecterende licht. Daarbij moet je weten dat bladgroenkorrels kapot kunnen gaan als er teveel zonlicht op valt. Een bescherming is daarom vaak wel nodig.

Het onderzoeken waard

De Kogelalg is door biologen uitgebreid bestudeerd omdat de cellen zo groot zijn. Vooral daar waar het gaat om het doorlaten van water en in water opgeloste stoffen door de celwand, hebben we door het bestuderen van de Kogelalg veel geleerd. Bijvoorbeeld dat osmose en diffusie qua werking nagenoeg hetzelfde doen, maar ook dat bepaalde stoffen zonder moeite en onder verschillende randvoorwaarden celwanden kunnen passeren. Misschien niet zo boeiend voor de gemiddelde duiker, maar binnen de biologie is dit hoogst interessant!

Nu heeft deze Kogelalg nog wel meer interessante onderzoeksonderwerpen opgeleverd. Hij beschikt bijvoorbeeld over een hoog elektrisch potentiaal ten opzichte van zijn omgeving en hij beschikt daarmee dus over elektrische eigenschappen. Maar wees gerust, je kunt er geen stroomstoot van krijgen hoor. Daarbij, een beetje duiker raakt niets aan onder water, dus al zou er hoogspanning op staan, dan nog zou je er geen last van moeten hebben.

 

 

Dive4all is

Aquamed logo
Officieel Aqua Med dealer. Registreer online

Mares logo
Officieel Mares Premium Reseller

Dive4all opleidingen worden uitsluitend gegeven door gecertificeerde PADI Instructeurs en Divemasters.

Dive4all PADI school Utrecht

Tweets

Een vraagje

Biologiezaken relevant voor duikers