Volg ons  Volg ons op Twitter Volg ons op Facebook

Deel deze pagina:
FaceBook  Twitter

Wanneer je door het jaar heen in Nederland duikt, ontkom je er niet aan om af en toe ook in het donker te moeten duiken. Zeker wanneer de dagen weer korter worden en de nachten langer. Het heeft overigens ook wel wat, dat nachtduiken!

Wanneer je ’s nachts onder water bent lijkt dezelfde duikstek soms compleet anders te zijn. Natuurlijk, het is donker om je heen, maar het onderwaterleven verandert ook. Sommige dieren die zich overdag niet laten zien, komen ’s nachts tevoorschijn terwijl andere dieren zich juist verbergen. Geef ze wel even de tijd. Duiken zodra de duisternis invalt is meestal niet genoeg, je zult even wat langer moeten wachten. Sommige soorten koraal en poliepen gaan ’s nachts overigens open staan en doordat je met lamplicht duikt zien de kleuren er helderder uit dan overdag. In Nederland zie je 's nachts meer paling en bijvoorbeeld kreeften omdat deze actief op zoek gaan naar voedsel en sommige soorten dieren jagen alleen maar 's nachts op hun prooien. 

Aandachtspunten

Nachtduiken is meer dan dagduiken met een lampToch is nachtduiken wel iets anders dan dagduiken met een lamp. Het begint al aan de waterkant tijdens het aantrekken van de duikspullen. Wanneer er geen verlichting is, sta je in het donker bij het schijnsel van een duiklamp of de koplampen van een auto je spullen aan te doen. Omdat je tijdens het duiken maar moeilijk je eigen spullen kunt zien, moet alles nog meer dan normaal perfect zitten en mag beslist geen problemen onder water opleveren. De buddy check wordt daarom extra belangrijk die je dan ook heel zorgvuldig uit moet voeren door naast de standaard zaken ook goed te letten op alle sluitingen en bijvoorbeeld de duiklamp, waarover later meer.

Geef bij nachtduiken altijd extra aandacht aan de plaatsing van de alternatieve luchtbron. Je zult hem “blindelings” moeten kunnen vinden en kunnen losmaken bij je buddy zonder dat hij je daarbij helpt. Heb je materiaal bij je dat aan haakjes zit en onder water losgekoppeld moet kunnen worden zoals een katrol of camera, oefen het losmaken dan boven water zonder dat je er naar kijkt en met je handschoenen aan. Je zult het vast niet vreemd vinden dat PADI je aanraadt om ’s nachts alleen te duiken met spullen waar je vertrouwd mee bent.

Ook het water ingaan is ’s nachts soms moeilijker dan overdag. Daar waar je normaal misschien een commando sprong zult gebruiken, zul je je nu nog wel eens kunnen bedenken. Je ziet immers veel moeilijker wat er in of onder water ligt en voor je het weet struikel je over een opstaand randje langs de kant of op de steiger. Het water ingaan doe je trouwens ook altijd met je lamp al aan. Je weet maar nooit!

Refereren is lastiger

Als het water bij het afdalen onder je dieper is, dan kun je je ’s nachts niet refereren aan de bodem of de oppervlakte. Het afdalen is dan instrumentenwerk of je moet een referentielijn neerlaten zodat je die kunt gebruiken tijdens het afdalen. Voor sommige mensen is dit overigens het engste deel van de duik. Ze zien tijdens het afdalen alleen hun console of een klein stukje referentielijn welke verlicht wordt door een duiklamp en dat levert ze soms stress op.

Juist omdat het in het donker onder water zo lastig is om je goed te oriënteren, wordt aangeraden nachtduiken alleen daar te doen waar je overdag al eens gedoken hebt. Een aantal duikplaatsen is echter zo eenvoudig (door hun bodemverloop) dat deze mogelijk ook in aanmerking komen, maar dan nog is het natuurlijk altijd prettiger ergens te duiken waar je de weg al kent en zaken herkent.

Soms echt zwart

Maak je een nachtduik in Egypte dan valt op dat het zelden heel donker wordt en of het daardoor een echte nachtduik is, valt te betwisten. Natuurlijk, het is wel donker, maar door het heldere water dringt doorgaans het maanlicht zo diep door dat je ook zonder duiklamp nog prima contouren en meer kunt ontwaren. Ga je echter op de bodem zitten op slechts een diepte van enkele meters in het Grevelingenmeer, in Vinkeveen of Maarsseveen en doe je de duiklamp uit, dan zie je letterlijk geen hand meer voor ogen. Zou hier je lamp onverhoopt defect raken, dan word je door een onvoorstelbare duisternis omringd waarin je je absoluut niet meer normaal kunt oriënteren.

's Nachts zie je ander onderwaterlevenGelukkig duik je met een buddy en heeft die natuurlijk ook een duiklamp. Twee duikers kunnen prima een opstijging maken met èèn lamp, mocht er een defect zijn geraakt, mits er een beetje handig mee wordt omgegaan en men goed rekening met elkaar houdt. Zorg er dus voor dat iedere duiker een duiklamp heeft wanneer je gaat nachtduiken. Wanneer mensen zelf kunnen schijnen voelen ze zich overigens ook meer op hun gemak. Dus redenen genoeg om iedereen een duiklamp mee te geven!

Duiklampen gaan overigens zelden onder water kapot. Wat echter wel eens gebeurt is dat iemand zijn duiklamp niet goed heeft opgeladen of met gebruikte batterijen duikt. Maak het daarom tot een vast onderdeel van de buddy check om dit te controleren. Veel duiklampen hebben hier een indicator voor. Overigens is het sowieso goed om tijdens de buddy check van elkaar te vernemen hoe de duiklamp van de ander werkt, voor het geval je die, tijdens een calamiteit, zou moeten gaan gebruiken.

De kans is natuurlijk erg klein dat ook de tweede lamp net kapot zal gaan tijdens dezelfde duik, dus is het duiken tot tien meter diepte als buddy paar met twee goede duiklampen volgens ons best verantwoord. Toch is advies van PADI dat iedere duiker ook een back-up lamp met zich meeneemt. Dit is meestal een wat kleinere duiklamp waarmee in ieder geval de instrumenten en de meest nabij gelegen omgeving verlicht kunnen worden. Hij moet in ieder geval geschikt zijn om een opstijging mee te maken wanneer de gewone duiklamp het onverwachts niet meer zou doen.

Overigens draag je duikmateriaal bij je dat lichtgevend is. Schijn maar eens op het kompas of je mano meter en haal je lamp weg. Je zult zien dat ze dan licht geven! Veel duikcomputers hebben de mogelijkheid om verlichting voor de display in te schakelen. Zoek dit voorafgaande aan de nachtduik uit als je niet weet of jouw duikcomputer daarover beschikt en zo ja, hoe je dit in moet schakelen.

Buddy lijn, kompas en navigatielijnen

Naast duiklampen vinden wij het altijd handig om ’s nachts met een buddylijn te duiken. Niet omdat je elkaar meteen kwijt zou raken omdat het donker is. Het lamplicht laat namelijk meestal goed zien waar je buddy is, maar wel zodat je dan niet steeds naar elkaar hoeft te kijken en op elkaar hoeft te schijnen om te zien of alles wel goed is. Daarnaast kun je de buddylijn ook gebruiken om signalen door te geven. Je kunt bijvoorbeeld afspreken dat twee keer kort trekken geldt als “OK-teken” en continue korte rukjes dat er iets aan de hand is. Nooit weg om ’s nachts een extra manier van communiceren te introduceren!

’s Nachts navigeren onder water betekent eigenlijk altijd dat je ook met een kompas moet werken. Het instellen van het kompas is sowieso een goed idee voor het nachtduiken. Door te weten waar je bent verminder je stress en kun je, wanneer er iets gebeurt, de weg snel terugvinden.

Het is soms mogelijk om navigatielijnen uit te zetten. Je ziet ze nog wel eens in gebruik wanneer het water in- of uitgaan wat lastiger is omdat je tussen het koraal door moet zwemmen of andere obstakels moet zien te vermijden.

Een markerAan deze lijnen kunnen zich lichtbronnen bevinden in de vorm van markers, strobes of chemische lichtstaafjes. Een marker is eigenlijk bedoeld om duikers onder water uit elkaar te kunnen houden. Ze worden meestal aan de fles bevestigd omdat het daar het meest donker is. Aan de voorkant draag je immers al de gewone duiklamp. Markers bevatten vaak kleine led-lampjes die soms automatisch aangaan wanneer ze met het water in contact komen. Ook handig natuurlijk om aan een navigatielijn te bevestigen zodat het verloop van dergelijke lijnen heel duidelijk wordt en je ze eenvoudig terug kunt vinden op de terugweg.

Een strobeEen strobe is een lamp die flitst. Veel duiklampen kennen ook standen waarmee ze gaan knipperen maar deze stand van duiklampen is vooral bedoeld om boven water de aandacht te kunnen trekken wanneer er iets aan de hand is en je hulp nodig hebt. Omdat een duiklamp richting geeft aan het licht zal het knipperlicht van een duiklamp ook een zekere richting kennen. De kop van een strobe lijkt echter meer op een “badkamerlamp bol” waardoor het licht alle kanten op kan gaan en niet alleen recht vooruit. Daardoor is een strobe ook vanuit andere invalshoeken goed te zien. Een strobe doet het natuurlijk heel goed onder een boot. Je kunt de boot dan gemakkelijk terugvinden.

Chemische lichtstaven (ook glowstick of breaklights genoemd) doen het bijzonder goed onder water. Het zijn transparante plastic buisjes waar twee stoffen in aparte ruimtes gescheiden van elkaar worden gehouden. Wanneer je de tussenwand breekt, komen deze stoffen bij elkaar en komen de stoffen met elkaar in aanraking waardoor chemoluminescentie optreedt. Dit wil zeggen dat bij de reactie licht vrij komt.

Omdat je glowsticks in verschillende kleuren kunt kopen, kun je er voor kiezen dat je bepaalde kleuren een zekere betekenis toekent. Je kunt bijvoorbeeld een kleur gebruiken om aan te geven dat je daar het beste het water uit kunt gaan. Super handig maar er is wel een nadeel: we willen deze chemische middelen absoluut niet in het water hebben en het is dan ook erg belangrijk alle gebruikte glowsticks weer mee te nemen wanneer de duik afgelopen is.

Glowsticks geven in praktijk maar weinig licht af, maar omdat je ogen aan de duisternis gewend raken zie je er toch best wel veel door. Sommige duikers hebben ze dan ook met succes als back-up lamp gebruikt!

Wanneer een navigatielijn niet gelegd wordt, en het toch handig is om een beetje geholpen te worden bij het goed uit het water komen omdat er obstakels zijn, kun je twee lampen achter elkaar op de kant laten leggen in de richting van het juiste “pad”. Zodra je als duiker boven bent gekomen en de twee lampen in èèn lijn” hebt gekregen, weet je dat je de goede kant op zult gaan. Wil je dat de lampen er nog liggen wanneer je boven komt, dan is het wel handig wanneer je iemand langs de kant houdt tijdens de duik. Een dergelijke ‘duikleider’ is sowieso handig, en zeker bij het nachtduiken. De duikleider kan bijvoorbeeld helpen met het bijlichten tijdens de buddy check, het water in en uit te komen, etc..

Gebruik van de duiklamp

Niets is zo vervelend tijdens het nachtduiken als wanneer je buddy je in je gezicht schijnt en je daardoor tijdelijk niets meer kunt zien. Schijn daarom nooit in de ogen van een andere duiker! Wil je handgebaren maken, schijn dan op je hand met de duiklamp het liefst in de hand die zich het dichts bij jouw buddy begeeft.

Bedenk dat de dieren die in het water zitten op het moment dat jij de nachtduik maakt in het donker horen te zitten. Als je al niet andere duikers in de ogen moet schijnen, doe dat dan zeker bij dieren niet! Ook wanneer je de kern van de lichtbundel van de dieren weghoudt, kun je ze vaak prima zien. Overigens, duik als het enigszins kan met een zo laag mogelijke lichtopbrengst. Je ogen wennen snel aan minder licht en je zult daardoor misschien ook meer kunnen zien buiten de lichtstraal van de lamp. Daarnaast zorgt het er voor dat je de duiklamp langer kunt gebruiken omdat je minder stroom verbruikt en, last-nut-not-least, is dit ook veel vriendelijker voor het onderwaterleven!

Het licht van de duiklamp kun je ook zelf gebruiken om tekens mee te maken. Onder water schijn je daarvoor op de bodem en “teken” je daar het teken op. Maak je een cirkelende beweging op de bodem, dan geldt dit als het “OK-teken”. Een horizontale snelle beweging (streep) betekent dat er iets aan de hand is. Met een verticale snelle beweging vraag je aandacht voor iets, bijvoorbeeld voor een vis die daar te zien is.

Stress

Angstiger in het donker is normaalAls kind waren we allemaal bang in het donker. Dat is een normale gezonde biologisch evolutionaire ontwikkeling die de mens als soort is ondergaan om in stand te kunnen blijven. Helemaal niet gek dus dat je, wanneer je in donker water terecht komt waarin je niet weet wat er in het donker verscholen ligt, versneld stress op kunt lopen.

Stress is niet bevorderlijk voor de veiligheid en al helemaal niet voor het plezier in duiken. Besef en accepteer dat mensen die nog nooit of slechts zelden nachtduiken maken hier meer last van zullen hebben. Het is met dergelijke duikers daarom extra verstandig om tijdens nachtduiken niet nog meer extra stress op te doen door bijvoorbeeld relatief diep te duiken. Beperk je duiken tot tien meter en kies er voor om ’s nachts nooit ergens in of onder door te gaan.

Wanneer je ontspannen duikt, hebt je er het meeste plezier van en kun je er ook echt van genieten. We duiken immers voor ons plezier, niet omdat we iets hoeven te bewijzen of onze grenzen moeten verleggen. Handel daar dan ook vooral naar.

Blijkt bijvoorbeeld dat je niet meer weet waar je bent, breek dan liever de duik af en ga omhoog om te kijken waar je bent, dan dat je verder duikt en hierdoor steeds meer gespannen raakt. Eenmaal boven kun je nog altijd samen besluiten om weer af te dalen en de duik voort te zetten.

Mocht je je buddy kwijt zijn geraakt (wat met een buddy lijn natuurlijk niet kan gebeuren) kijk dan rond of je het lamplicht van je buddy ziet. Zo niet, zoek niet verder, ook niet die ene minuut die aanbevolen wordt bij de Open Water cursus, maar begin meteen met een beheerste en dus rustige opstijging. Je vindt elkaar echt niet meer in het donker. Verspil dan ook geen tijd om iemand te zoeken.

Boven gekomen

Normaal gesproken kom je boven en geef je een OK-teken om aan te geven dat alles goed is en dat je er weer bent. In het donker zie jij misschien wel de duikleider langs de kant staan of de Divemaster op de boot omdat daar licht is, maar het kan zijn dat ze jou niet zien. Beschrijf daarom met je lamp een grote cirkel (=ok-teken) boven water richting deze mensen. Zodra ze je zien seinen ze terug en dat weet je dat zij notie van je hebben genomen.

Het is echt heel leuk!

Door het lamplicht zie je de kleuren beterJa, nachtduiken kan echt heel leuk zijn en heeft enorm veel te bieden wanneer je een goede voorbereiding treft en rustig aan doet. Menig duiker vindt nachtduiken interessanter en mooier dan dagduiken, dus dat wil wel wat zeggen!

Voor onderwaterfotografen is nachtduiken echt een tip: door de zwarte achtergrond kun je prachtige opnames maken. Probeer ook eens foto's te maken waarbij je een object alleen verlicht met èèn of meerdere duiklampen. Dat kan leiden tot zeer fraaie resultaten!

Toen ik in Egypte een meisje meenam tijdens haar eerste nachtduik, ze had net haar PADI Open Water Diver brevet in Nederland gehaald, en haar de fluorescerende algen liet zien, wilde ze het water niet meer uit. Ze bleef met haar handen wapperen om het betoverende schouwspel steeds opnieuw te kunnen aanschouwen. Eenmaal aan land gekomen omhelsde ze me spontaan en bedankte me met de woorden “Bedankt dat ik mee mocht, zoiets moois heb ik nog nooit gezien!”. Nachtduiken kan dus echt heel leuk zijn.

Dive4all is

Aquamed logo
Officieel Aqua Med dealer. Registreer online

Mares logo
Officieel Mares Premium Reseller

Dive4all opleidingen worden uitsluitend gegeven door gecertificeerde PADI Instructeurs en Divemasters.

Dive4all PADI school Utrecht

Tweets

Een vraagje

Biologiezaken relevant voor duikers