Volg ons  Volg ons op Twitter Volg ons op Facebook

Deel deze pagina:
FaceBook  Twitter

De haai van het zoetwater wordt hij wel eens genoemd, en dan hebben we het over de snoek. Een flinke en van nature agressieve vis die iedere duiker wel eens tegenkomt.

Als echte carnivoor (vleeseter) is de Esox lucius, zoals de snoek in wetenschappelijke kringen worden genoemd, een vaak gespotte vis door recreatieve duikers. De snoek komt vooral voor in het noordelijk halfrond zodat je hem tegen kunt komen in Nederland, maar ook in Ierland of bijvoorbeeld Oost-Europa. Ook in canada en in de Verenigde Staten komt hij trouwens voor en wordt hij Pike genoemd. De snoek hoort als echt bij Nederland naast de voorn en de baars. Hij werd zelfs gebruikt als symbool voor macht in wapens van families van adel en gemeentes zoals te zien is in het Wapen van Schemer.

In binnen- en buitenland wordt veel op snoek gevist. Snoeken vallen aan en vechten terug. Blijkbaar vinden vissers dat leuk. De meeste exemplaren zijn rond de 40 cm lang, maar er komen snoeken voor van meer dan 1,5 meter lengte en er zijn zelfs snoeken gevangen die rond de 30 kilo wogen. Enorm dus, maar niet veel voorkomend. De sterfte onder snoeken is enorm door onder andere de vissers die er op jagen.

Een wapen

Een snoek is ook de naam van een soort lans die in de late middeleeuwen tot aan de achttiende eeuw als puntig wapen werd gebruikt door de infanterie. Daarna kreeg men geweren waar een banjonet op werd geplaatst. Wie goed naar een snoek kijkt, zal begrijpen waarom dit dier naar dit wapen is genoemd. De vis is een soort torpedo met een puntige kop. En minstens zo dodelijk, tenminste, voor kleine dieren.

De snoek is meestal donkergroen gekleurd. Hij is wit op zijn buik zodat je hem moeilijk ziet als je van beneden naar boven kijkt waar het licht door het wateroppervlakte heen komt zetten. Op zijn huid zie je een tekening van donkere balken terug. De vinnen kunnen roodachtig zijn. Een jonge snoek heeft gele strepen langs zijn lichaam waardoor je hem gemakkelijk kunt onderscheiden van d volwassen exemplaren. Maar wat vertel ik allemaal. Je hebt hem als duiker heus wel eens gezien.  

Wat je misschien niet weet is dat er een variant is die een wat tijgerachtig uiterlijk heeft. Dit is een hybride waarvan de mannetjes onvruchtbaar zijn maar de vrouwtjes niet zodat zij zich wel kunnen voortplanten met andere ondersoorten. Ook zie je wel eens een zilverachtige snoek zwemmen. Dit is geen ondersoort, want deze zilverachtige kleur ontstaat door een mutatie. Deze ‘zilversnoeken’ kunnen een wat paarsachtige tint krijgen als ze ziek zijn. Mooi om te zien, maar niet goed dus.

Ze kunnen best oud worden, tenminste, als ze niet worden weggevangen door mensen. Tot wel 25 jaar kunnen ze oud worden hoewel ze meestal, in de vrije natuurlijk, niet veel meer dan 10 tot 15 jaar oud worden. Een leeftijd wat natuurlijk toch al een aanzienlijke leeftijd is voor een vis van deze grootte.

Hinderlagen

De snoek houdt van water dat niet al te sterk stroomt en voldoende waterplanten bevat zodat de jachtgronden goed zijn. Ondiep water heeft dan ook zijn voorkeur omdat daar nog voldoende licht kan komen voor deze waterplanten. Hoe groter de snoek wordt, hoe groter de prooi wordt. Je ziet hem dan ook uitwijken naar dieper water en takken en bomen onder water.

Als duiker heb je vast wel eens gezien hoe stil een snoek kan blijven liggen in het water. Dat heeft een goede reden. Deze vis is een typische hinderlaagroofdier. Hij ligt ergens op de loer verscholen en houdt zich volkomen stil totdat hij toeslaat. En juist dan kun je zien welk nut zijn torpedoachtige lichaam heeft. Het is een van de snelste zoetwatervissen die ik heb gezien. Zijn acceleratievermogen lijkt daarbij op dat van een vliegtuig. Super top om te zien als je aan het duiken bent! Neem daarvoor wel de tijd. Ligt er een snoek, ga er gewoon bij in de buurt liggen, op gepaste afstand, en heb geduld. Soms zie je meer als je als duiker juist geen afstanden aflegt!

Hele jonge snoeken zie je soms door de waterplanten heen zwemmen, net als de prooien. Hij is in zijn jonge jaren zelf namelijk ook prooi. De snoek is een heuse kannibaal en eet zo’n beetje alles wat maar op een vis lijkt. Ook de eigen soortgenoten dus! Sterker nog, uit onderzoek bleek dat snoeken nauwelijks verschil zien tussen familiegenoten en buitenstaanders. Hij eet dus zonder pardon zijn eigen broertjes en zusjes op. Reden genoeg om je, als jonge snoek, schuil te houden tussen het groen…

In tegenstelling tot de snoekbaars kan een snoek niet heel goed zien in het duister of in troebel water. Hij doet het dan ook beter in helder water waar hij de voorkeur aan geeft. Daar waar het water troebeler wordt, legt hij het steevast af tegen de snoekbaars. Die is daar veruit de kampioen.

Mensen eten

In de afgelopen jaren is een paar keer in het nieuws gekomen dan snoeken mensen (lees kinderen) zouden hebben aangevallen tijdens het zwemmen. Nu heeft een snoek scherpe tanden en is hij een echte jager, maar ook van een  snoek van een meter lang is de bek niet zo groot natuurlijk. Hij zal deze mensen niet als voedsel hebben beschouwd.

Maar aan de andere kant kan een snoek wel erg agressief worden, vooral als er weinig voedsel is of als er te weinig ruimte voor hem is. De aanwezigheid van voedsel heeft niet alleen te maken met het aantal prooidieren, maar bijvoorbeeld ook met het aantal jagers in een bepaald gebied. Omdat snoeken een territorium kennen, moet er voldoende ruimte zijn voor alle aanwezige snoeken. En hoe groter de snoek wordt, hoe meer ruimte hij opeist. Komen ze bij elkaar in het territorium, dan vallen ze elkaar uiteindelijk aan. De snoek leeft namelijk grotendeels solitair. Alleen relatief jonge snoeken delen ruimte met elkaar. Dus misschien heeft het aanvallen van die kinderen daar iets mee te maken gehad.

Als hinderlaagdier speelt nog mee dat ze vaak een lange tijd stilliggen. Ze hopen daarmee energie op en die energie kan gebruikt worden voor extra agressieve aanvallen. Dus of ze nu een zwemmend kind in hun territorium zien als een concurrent wanneer er weinig voedsel is weet ik niet, maar dat vind ik wel een meer waarschijnlijke verklaring dan dat hij zin zou hebben in een stukje mens.

Nee, jonge snoeken voeden zich het liefst met watervlooien en bijvoorbeeld waterpissebedden en stappen over op kleine visjes als ze zelf langer dan 5 cm beginnen te worden. Het blijft gaaf (begin ik er al weer over) om te zien hoe een snoek jaagt. Kijk maar eens goed als hij stil ligt in het water. Hij gebruikt dan zijn rugvinnen en borstvinnen met minimale bewegingen om op de plaats te kunnen blijven. Schitterend om te zien. En vlak voordat hij toe slaat zie je dat hij een iets gebogen houding aanneemt om dan, met en soort klap van zijn staartvin, vooruit te spuiten.

Jagen

De snoek vangt zijn prooi vrijwel altijd vanaf de zijkant. Omdat zijn tanden naar binnen gericht staan (bekijk een snoek maar eens onder water, je kunt dat goed zien) komt de prooi vaster te zitten wanneer hij probeert te ontkomen. De snoek draait, nadat hij de prooi zo verwond heeft met zijn tanden dat hij zowat niets meer kan doen, met zijn kop richting zijn keel en slikt hem dan door. In de literatuur kun je lezen dat snoeken grote prooien soms eerst proberen te verdrinken. Ze vangen ook kikkers of zwemmende muizen en ratten en zelfs vogels. Daar zou dat mee gebeuren. Maar zelf heb ik dit nog nooit mogen zien.

Een echte fijnproever kun je de snoek niet noemen. Als het beweegt, dan eet hij het wel. Vissen dus, en zelfs vogels, maar ook insecten en zoetwaterkreeft. Er is zelfs melding gemaakt van een snoek die een fuut zou hebben proberen te vangen en een bericht dat een zwaan zou zijn aangevallen die uiteindelijk aan zijn verwondingen zou zijn overleden. Maar vaak komen dat soort situaties natuurlijk niet voor. Het is vooral vis wat hij te pakken krijgt.

Ik schreef al dat snoeken grotendeels solitair leefden. Extra opvallend was dan ook het bericht dat duikers soms groepen snoeken zouden zien die samen zouden jagen. Toch kan dat wel. Er zijn meer diersoorten bekend die een soort wolfpack-aanpak gebruiken, al lijken ze daar niet echt voor in de wieg te zijn gelegd. Dat soort gedrag is dan meestal wel heel plaatselijk en wordt door ouder op kind overgeleerd.

Maar juist dit laatste zorgt voor wat bedenkingen wat dit verhaal betreft. Snoeken kunnen zich na ongeveer twee jaar voortplanten. Ze paaien in de lente bij een watertemperatuur van rond de 9 graden Celsius. Ze leggen daarbij een groot aantal eieren, waarschijnlijk omdat er veel sterven voordat ze volwassen zijn geworden. De eieren zijn een beetje geel te noemen en behoorlijk plakkerig. Ze zijn iets van 3 mm groot en rond. De eieren komen zonder ouders uit en moeten het leven zelf ontdekken. Geen ouder dus die je de kunstjes van het jagen in groepen bijbrengt, zoals dat bijvoorbeeld bij dolfijnen gebeurt.

Snoek eten

Snoek werd vroeger in Nederland veel gegeten, iets wat al begon van voor de Romeinen. Nu is dat veel minder het geval. De snoek wordt vooral als interessant dier beschouwd door vissers omdat ze dus zo goed kunnen vechten en in alles wat beweegt bijten. Ze zijn agressief en kunnen zelfs boven het water uitspringen als ze aan de haak worden geslagen. Dat vindt een deel van het menselijk ras blijkbaar leuk of spannend.

In sommige wateren zit veel te veel snoek. In Californië is het daarom verplicht om een gevangen snoek te doden. Zeker daar waar zalm voorkomt, wil men vaak graag van de snoek af. De snoek bedreigt de inheemse zalm namelijk in grote mate. Maar dit is zeker niet overal het geval. In Ierland moet je de snoek juist terugzetten en in Nederland is het snoekbestand ook al een aantal keer aardig onder druk komen te staan.

Een fraaie vis dus. Groot, fel en toch goed te bekijken door zijn typische gedrag, De moeite waard om er gerichte duiken aan te besteden!

Dive4all is

Aquamed logo
Officieel Aqua Med dealer. Registreer online

Mares logo
Officieel Mares Premium Reseller

Dive4all opleidingen worden uitsluitend gegeven door gecertificeerde PADI Instructeurs en Divemasters.

Dive4all PADI school Utrecht

Tweets

Een vraagje

Biologiezaken relevant voor duikers